دانشکده ادبیات و علوم انسانی از سال ۱۳۵۶ فعالیت علمی خود را با تأسیس رشته زبان و ادبیات آلمانی آغاز کرد. در سال ۱۳۵۹ بدلیل وقوع انقلاب فرهنگی، فعالیتهای آموزشی دانشگاه گیلان متوقف گردید. اما با بازگشایی مجدد آن در سال ۱۳۶۲ ، ضمن جذب ۴۰ نفر دانشجو در رشته زبان و ادبیات فارسی فعالیت آموزشی دانشکده مجدداً ادامه یافت و دانشجویان رشته زبان و ادبیات آلمانی نیز (بدلیل خروج مدرسین آلمانی از کشور) از طریق تغییر رشته در سایر رشته‌های موجود دانشگاه مشغول به تحصیل شدند.
در گذشته محل فعالیت‌آموزشی دانشکده در بخشی از پادگان نیروی دریایی رشت قرار داشت که در سال ۱۳۶۳ به محل فعلی دانشکده تربیت بدنی انتقال یافت. از تابستان سال ۱۳۷۳ با اتمام فاز اول بنای ساختمان دانشکده علوم انسانی به مساحت ۳۳۰۰ متر مربع (واقع در پردیس اصلی دانشگاه) گروههای زبان و ادبیات فارسی و علوم اجتماعی به این محل منتقل شدند. از سال ۱۳۸۰ با همت نیکوکار گیلانی جناب آقای دکتر ابریشم چیان ساخت فاز دوم ساختمان دانشکده آغاز گردید و بدین‌ترتیب، حدود ۷۳۰۰ متر مربع به فضای آموزشی و اداری دانشکده اضافه شد. در نتیجه از مهر ماه سال ۱۳۸۲ دانشکده ادبیات و علوم انسانی با تمام امکانات و تجهیزات به این محل انتقال یافت سپس به دلیل افزایش تعداد دانشجو و کمبود کلاس ساختمان دکتر ابریشمچیان نیز در سال 1398 با 3000 متر مربع به فضای آموزشی دانشکده اضافه شد.
در حال حاضر این دانشکده دارای 14 گروه آموزشی و یک گروه پژوهشی است که در دوره‌های روزانه، شبانه و نیمه حضوری برای آموزش 6186 نفر دانشجو در مقاطع مختلف تحصیلی (کارشناسی 4168 نفر ، کارشناسی ارشد 1659 نفر و دکتری 359 نفر) فعالیت می‌کند.
تعداد اعضای هیأت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی نیز در مجموع 144نفر است که شامل 7 نفر استاد، 44 نفر دانشیار، 86 نفر استادیار، 7 نفر مربی است. ضمناً نسبت استاد به دانشجو حدود یک به چهل و دو می‌باشد.